واریس پا؛ از تشخیص تا درمان

واریس از ریشه واژه لاتین واریکس (Varix) به معنای پیچ ‌خورده است و به گشاد شدن ورید یا سیاهرگ گفته می‌شود. واریس به علت سیر آهسته‌ اش، علائم غیر محسوسی دارد، به‌طوری‌که بیماران با این علایم خو گرفته و هنگامی متوجه آن می شوند که بیماری پیشرفت کرده است.

به گزارش پایگاه خبری خرد و کلان، بیشتر واریس (Varicose veins) را با رگ های آبی و بنفش تیره ای می شناسند که به صورت برجستگی هایی در سطح پوست پخش شده اند؛ آمارها از این حکایت دارد دلالت دارد که واریس، شایع ترین بیماری عروقی انسان است که حدود ۱۰ الی ۲۰ درصد جمعیت و به خصوص خانم ها را در گیر می‌کند.

دکتر سید علیرضا نجفی از متخصصین برجسته قلب و عروق و درمان های پیشرفته بیماری واریس در خصوص این بیماری و آخرین روش های درمانی آن می گوید: واریس بیماری شایعی است ، واریس گشاد شدن سیاهرگ ها است که معمولاً در پاها بوجود می آید؛ البته در سایر نواحی بدن هم به نسبت کمتری ممکن است ایجاد شود. واریس انواع مختلفی دارد؛ از آن جمله واریس های تار عنکبوتی است که به صورت خط باریک آبی یا قرمز با قطر کمتر از یک میلیمتر روی پوست دیده می‌شوند. این واریس در اغلب موارد عارضه ای جدی ندارند و بیشتر از نظر زیبایی مورد توجه قرار می گیرد.

البته واریس تار عنکبوتی گاهی می‌تواند علامت بیماری های مهم دیگر داخلی یا عروقی باشند، لذا توصیه می شود که توسط پزشک مجرب و آشنا به واریس مورد بررسی قرار گیرند. گروه دوم واریس هایی هستند که قطر آنها بین یک تا سه میلیمتر است که این ها در خیلی از موارد از جنبه زیبایی مورد توجه و مد نظر قرار می‌گیرند، اما احتمال اینکه نشانه واریس های عمقی تر باشند نیز وجود دارد و نیاز به بررسی توسط پزشک دارند.

گروه سوم ، واریس هایی هستند که به صورت رگ های بزرگ ، برجسته و گاهی مارپیچ در زیر پوست نمایان می شوند، این نوع واریس ها حتماً باید بررسی شوند و نیاز به درمان دارند و سهل‌انگاری در مورد درمان این نوع واریس ها در بسیاری از موارد می تواند عوارض زیادی را بوجود آورد. علائم و نشانه های بیماران در این نوع واریس بسته به شرایط واریس و علت ایجاد آنها متفاوت است.

در واریس های تارعنکبوتی و گروه دوم به شرط اینکه در اثر علل ثانویه بوجود نیامده باشند معمولاً فرد مبتلا شکایت خاصی ندارد. بیمار گاهی ممکن است از تحریک پذیری پوست، خارش یا سوزش واریس شاکی باشد. در گروه سوم علائم مهمی وجود دارد؛ بعضی از این بیماران از احساس سنگینی در پاها به خصوص در زمان ایستادن شکایت دارند. این احساس با راه رفتن یا حرکت پا کمتر می شود و وقتی می خوابند اگر پاها را بالا بگیرند، دردشان کمتر می شود. بسیاری از بیماران از گرفتگی عضلات ساق پا که به دفعات و به خصوص در شب اتفاق می افتد شکایت دارند.

تغییر رنگ پوست و بوجود آمدن زخم در اطراف مچ پا در بیماران دارای واریس های پیشرفته درمان نشده هم شایع است. افرادی که دچار واریس طنابی هستند ممکن است ناگهان در ناحیه واریس ها احساس درد ، قرمزی و سفتی واریس کنند که در واقع نشانه این است که در این رگ ها، لخته ایجاد شده است.

همه واریس ها خطرناک نیستند. واریس‌های گروه اول و دوم معمولاً در دراز مدت هم مشکلی برای بیمار به وجود نمی‌آورند و بیشتر از نظر زیبایی اهمیت دارند. واریس‌های طنابی در صورتی که درمان نشوند ممکن است منجر به تغییر رنگ پوست، زخم پا و ترومبوز (Deep vein thrombosis) و گاهی آبمولی ریه (Pulmonary embolism) شوند. زخم های واریسی معمولاً بسیار بدبو هستند ، مرتباً ترشح دارند و فرد بیمار را از زندگی عادی محروم می کنند. با توجه به بوی بد و ترشحات فراوان این زخم ها، فرد ممکن است دچار مشکلات روحی روانی، افسردگی و گوشه گیری ‌شود و خانواده بیمار هم از این شرایط رنج می برند.

اینکه چرا سیاهرگ ها گشاد می شوند و واریس را ایجاد می کنند علل مختلفی دارد؛ در بعضی از بیماران اشکال در بافت دیواره این عروق و یا دریچه های آنها بوجود می آید که این خود می تواند به دلایل ژنتیک یا اکتسابی باشد. در برخی دیگر از بیماران، به دلیل ایجاد لخته در سیاهرگ‌های عمقی تر، فشار داخل رگ بالا می رود؛ این فشار به رگ های سطحی تر منتقل می شود و واریس را بوجود می آورد. در هر حال به دلیل ایجاد واریس، جابه جایی خون به سمت قلب دچار اختلال می شود و باعث ایجاد ماندگاری بیشتر خون در پاها شده ، فشار پا افزایش می یابد و منجر به بروز علائمی مانند سنگینی ، تغییر رنگ و زخم واریسی می شود.

سابقه خانوادگی ابتلا به واریس یکی از فاکتورهای مهم ریسک در این بیماری است. واریس در خانم ها شایع تر است و بارداری نیز احتمال ابتلا به واریس را افزایش می دهد. احتمال بروز یا گسترش واریس در پا با افزایش سن بیشتر می شود. علاوه بر این موارد، استعمال دخانیات و مصرف الکل ، چاقی و اضافه وزن هم در بروز و تشدید واریس مؤثر هستند. این که بعضی از مشاغل که مستلزم ایستادن های طولانی هستند نیز به طور مستقل به عنوان یک عامل ریسک در نظر گرفته شود، هنوز در ابهام است اما درحضور سایر عوامل ریسک مثلاً سابقه خانوادگی، ایستادن های طولانی نیز در ایجاد و تشدید واریس موثر است.

رگهای واریسی در صورت عدم درمان می‌توانند منجر به زخم، زخم پوستی، لخته شدن خون و حتی ترومبوز ورید عمقی (DVT) شوند. عروق واریسی به خصوص زمانی که بسیار مارپیچ باشند، مستعد هستند که در آن‌‌ها لخته ایجاد شود. اگر این لخته‌ها به سیاهرگ‌های عمقی‌تر بروند ممکن است از آنجا به ریه‌ها پرتاب شوند و آمبولی ریوی ایجاد کنند که شرایط خطرناکی به وجودمی آید؛ البته این اتفاق شایع نیست. در مورد نارسایی قلبی، بر اساس تحقیقاتی که تا کنون انجام شده ارتباط معنی داری بین این بیماری و بروز واریس وجود ندارد.

در خصوص ارتباط تغذیه و این بیماری باید توجه داشت که مصرف مواد غذایی حاوی آنتی اکسیدان، ویتامین‌ها و فلانوئید روتین (Rutin) در سلامت عروق بسیار موثر است. این مواد با اثرات ضد التهابی و بعضاً ضد لخته، به سلامت عروق کمک می کنند. توصیه می شود میوه‌هایی مثل گیلاس، آلبالو، شاتوت و کلاً خانواده توت‌ها در رژیم غذایی افراد وجود داشته باشند. علاوه بر آن ، مصرف چغندر، دانه کتان، آواکادو، زنجبیل، پونه و مرکبات در سلامت عروق و سیاهرگ‌ها بسیار موثر هستند. سیب با داشتن روتین (Rutin) ، تقویت کننده عروق است و اثرات شناخته شده ای در سلامت بدن دارد. مارچوبه نیز سرشار از ویتامین A و E و C ، فسفر و کلسیم است.

البه واریس قابل پیشگیری است، اصلاح و تغییر شیوه زندگی می تواند از ایجاد واریس، جلوگیری یا حداقل از سرعت توسعه آن بکاهد. ورزش روزانه بسیار مهم است. ضمناً سعی کنید در زمان ایستادن به تناوب پای خود را از مچ یا زانو خم و راست کنید، به کار بستن این راهکارها می تواند منجر به کاهش علائم شود. اگر می توانید به جای ایستادن در یک محل سعی کنید راه بروید. در صورت اضافه وزن حتماً وزن خود را به حد ایده آل نزدیک کنید. از پوشیدن لباس های تنگ که باعث ایجاد فشار به شکم می شوند نیز پرهیز کنید و کفش پاشنه بلند به مدت طولانی نپوشید. اگر به خاطر شغل تان مجبور هستید مدت طولانی در حالت ایستاده باشید، بهتر است از جوراب واریس (Compression Stockings) با تشخیص پزشک مجرب استفاده کنید.

در صورتی که پشت میز زیاد می‌نشینید، به تناوب پا را از مچ یا زانو حرکت دهید. سیگار را ترک کنید و نمک کمتر بخورید. از مصرف غذاهای آماده یا سرخ شده پرهیز کنید. آب فراوان بنوشید و مصرف فیبر غذائی را افزایش دهید تا دچار یبوست نشوید، چون یبوست در تشدید واریس نقش دارد. خانم‌ها نیز در زمان بارداری بهتر است برای اجتناب از ابتلا به واریس، روی پهلو بخوابند.

روش‌های مختلفی برای درمان واریس پاها وجود دارد . جورابواریس (جوراب الاستیک) از جمله روش های غیر تهاجمی است که در درمان انواع واریس توصیه می‌شود. البته جوراب، درمان قطعی واریس نیست بلکه به کاهش علائم و کند کردن سرعت گسترش واریس در پا ها کمک می کند. استفاده از داروهای خوراکی و پمادهای مورد تایید انجمن‌های واریس در دنیا نیز درمان قطعی نیستند، بلکه کمک می کنند که التهاب عروق کم شده و علائم واریس کاهش یابند، تا زمانی که درمان قطعی انجام شود. بسته به نوع واریس درمان قطعی آن متفاوت است. در واریس‌های گروه اول و دوم معمولاً جنبه زیبایی مد نظر است.

دو روش اصلی درمان این گروه واریس‌ها یکی استفاده از لیزرهای سطحی و دیگری تزریق مواد اسکلروزان در وریدها است که در هر دو روش در واقع رگ های سطحی پوست را از بین می بریم. در مورد گروه سوم نیز چون این سیاهرگ‌ها کار خود را انجام نمی‌دهند و باعث بیماری هستند، باید به نوعی از بین بروند. به روش های متفاوتی می‌شود آن‌ها را از بین برد، یکی از این روش‌ها جراحی تحت بیهوشی عمومی است که امروزه بسیار کم استفاده می شود و در موارد خیلی خاص کاربرد دارد.

امروزه از روش سوزاندن سیاهرگ‌ها تحت بی‌حسی موضعی توسط لیزر یا امواج مافوق صوت استفاده می شود. این روش کاملاً سرپایی انجام می شود، بیهوشی ندارد و حتی نیاز به بستری شدن هم ندارد و بعد از انجام عمل فوق، بیمار می‌تواند فعالیت روزمره خود را داشته باشد و حتی در اغلب موارد از بیماران می خواهیم که بیشتر از معمول راه بروند و پای خود را حرکت دهند. استفاده از این روش انقلابی در درمان واریس در دنیا به وجود آورده و آمار کلینیکی ما نیز در طول ده سال اخیر بسیار چشمگیر است. نشریه انجمن پزشکان آمریکا در سال ۲۰۱۲ در گزارشی درباره واریس، یکی از راهکارهای پیشگیری و درمان آن را اصلاح سبک زندگی برشمرده است.

برای پیشگیری از واریس ورزش روزانه ، خم و راست کردن پا از مچ یا زانو در زمان ایستادن، راه رفتن به جای ایستادن، کاهش وزن، عدم استفاده از البسه تنگ، نپوشیدن کفش پاشنه بلند، ترک سیگار، پرهیز و یا مصرف کمتر نمک، پرهیز از غذاهای آماده، فست فود ها و غذاهای سرخ شده، نوشیدن آب فراوان و نیز مصرف فیبر غذایی توصیه شده است.

 

کد خبر: 12806