واکاوی سود مشارکت در منافع بیمه‌های زندگی در تبلیغات بیمه‌گران

وضعیت فروش بیمه‌های زندگی در سال‌های اخیر به دلیل بروز مسائل متعدد اقتصادی با مشکلاتی مواجه شد و از رونق مطلوبی برخوردار نبود. از این رو برخی شرکت‌های بیمه سعی کردند از روش‌های مختلف تبلیغی برای جلب نظر مردم و جذب مشتری اقدام کنند.

در این میان برخی از بیمه‌گران، سود مشارکت در منافع را به عنوان یک معیار بیش از سایر مزایای این بیمه در تبلیغات خود برجسته کردند و این مساله تا جایی پیش رفت که به بیلبوردهای خیابانی هم کشیده شد.

اگر چه مشارکت در منافع بیمه های عمر و سرمایه گذاری از مزایای این نوع بیمه‌نامه محسوب می‌شود و بیمه‌گذار باید بر اساس نرخ فنی تضمین شده منافع خود را دریافت کند، اما تبلیغات گمراه کننده بر اساس قانون ممنوع است. برای بررسی بیشتر این موضوع گفت‌وگویی با عباس رنجبر کلهرودی کارشناس بیمه‌های عمر انجام داده ایم.

بر اساس مقررات، حداقل سود تضمینی بیمه عمر ۱۸ درصد است و بیش از این رقم به عنوان سود مشارکت در منافع می تواند به بیمه گزاران پرداخت شود. در حال حاضر شرکت های بیمه چگونه این مقررات را رعایت می کنند؟

بیمه‌های زندگی از فنی‌ترین محاسبات بیمه‌ای و دقیق‌ترین مقررات برخوردارند و محاسبات جاری و آتی آن ها با استفاده از فنون اکچوئری و با دقت کنترل و اجرا و پایش می‌شود. توزیع سود مشارکت در منافع در بیمه‌های زندگی و رعایت مقررات ذیربط نیز به روش‌های مختلف و به صورت چند لایه با لحاظ کردن موارد زیر انجام می‌گیرد:

• کنترل و نظارت مستمر و دوره‌ای بیمه مرکزی بر نرخ و شرایط بیمه‌نامه‌ها و رویه‌های اجرایی شرکت‌های بیمه از طراحی ارائه یک محصول تا پایان مدت آن که ممکن است ده‌ها سال طول بکشد .
• دریافت آمار ذخایر و اندوخته‌های بیمه های زندگی توسط بیمه مرکزی و کنترل‌های لازم.
• کنترل و نظارت حسابرسان مستقل در بررسی صورت های مالی سالانه شرکت های بیمه.
• بررسی و تایید صورت‌های مالی توسط اکچوئرهای بیمه و تایید هیات مدیره شرکت‌های بیمه و  در نهایت مجامع عمومی شرکت های بیمه.

اخیرا شاهد تبلیغات گسترده برخی شرکت‌ها مبنی بر پرداخت سودهای بالا در بیمه عمر هستیم و به نوعی رقابت تبلیغاتی در پرداخت سود بیشتر به چشم می خورد. آیا این سودها به طور واقعی به بیمه‌گزار پرداخت می شود؟

پرداخت سود مشارکت در منافع در بیمه‌های زندگی تابع ضوابط تعیین شده در فصل چهارم آیین‌نامه شماره ۶۸ شوارای عالی بیمه است که در این آیین نامه ۲ روش را جهت محاسبه سود مشارکت پیشنهاد شده است. البته  ممکن است نتیجه دو روش کمی با هم متفاوت باشد. شرکت‌های بیمه معمولا پس از پایان سال مالی و تصویب صورت های مالی سال قبل، سهم هر یک از بیمه گذاران بیمه های زندگی را از سود مشارکت در منافع تعیین و به حساب اندوخته بیمه نامه آنها اضافه می‌کنند.

با توجه به شرایطی که ذکر شد، شرکت‌ها ملزم هستند سود مشارکت در منافع را در بیمه‌های زندگی پرداخت کنند و بنده تاکنون مورد خلافی در این باره نشنیده‌ام. تا آنجا که شاهد بوده‌ام شرکت‌های بیمه در سال‌های اخیر سعی کرده‌اند از میزان پرداخت سود در مشارکت در منافع به عنوان یک ابزار تبلیغی مهم و اثرگذار جهت توسعه بیمه‌های زندگی بهره ببرند.
همان طور که می‌دانید بانک مرکزی نظارت زیادی بر پرداخت سود سپرده های بانکی دارد و معمولا از پرداخت سودهای خارج از مقررات جلوگیری می کند. برخورد بیمه مرکزی به عنوان ناظر برای ساماندهی سود بیمه عمر چه بوده است؟

کار بیمه و بانک از این جهت کمی با هم متفاوت است، چرا که عملیات بیمه‌ای پیچیده‌تر و طولانی‌تر و پرهزینه‌تر از عملیات بانکی است. شرکت‌های بیمه در عرضه و فروش بیمه‌های زندگی مشکلات زیادی دارند و خدمات بیمه بر خلاف خدمات بانکی که معمولا از طرف مشتری درخواست می‌شود، مورد استقبال قرار نمی‌گیرد. به قول معروف ” بیمه عمر فروختنی است”، لذا روش‌های اعمال نظارت در  بیمه و بانک نیز متفاوت است.

نظارت از طریق بیمه مرکزی بر فعالیت شرکت‌های بیمه و عملیات آنها از سال گذشته نسبت به سنوات قبل بسیار بیشتر شده است و امیدواریم این نظارت‌ها تبدیل به عامل بازدارنده برای فعالیت شرکت های بیمه نشود.

نکته‌ای که نباید از آن غافل شد این است که برخی شرکت‌های بیمه با توجه به ماهیت وجودی و به عنوان موسسات پذیرنده ریسک،  شناخت درستی از ریسک‌ها و نحوه برخورد با آن دارند، بنابراین معمولا با وسواس و دقت زیادی در پذیرش و نگهداری ریسک عمل می‌کنند و پایداری و ثبات آن نسبت به بانک‌ها بیشتر است. دیگر اینکه نگرانی من به عنوان یک کارشناس بیمه‌های زندگی بابت بیمه شخص ثالث و برخی ایامدهای زیان بار آن بر صنعت بیمه از سایر رشته های بیمه‌ای از جمله بیمه های زندگی، بیشتر است.
اخیرا بیمه مرکزی دستور جمع آوری برخی بیلبوردهای تبلیغاتی بیمه عمر را صادر کرده است و این مساله حکایت از وقوع تخلف در این زمینه دارد. به نظر شما بیمه‌گزاران چطور می‌توانند از واقعی یا غیر واقعی بودن سودهای اعلامی قبل از خرید بیمه نامه مطلع شوند؟

بنده از اینکه بیمه مرکزی دقیقا چه بیلبوردهایی را مصداق تبلیغات غیر واقعی می‌داند یا اینکه در این باره  مستقیما تخلفی صورت گرفته، آگاهی ندارم، اما با توجه به برخی تحولات در حوزه‌های اقتصاد کلان به ویژه کاهش میزان تورم و سود بانکی و تبعات ناشی از این امر، حساسیت بیمه مرکزی در پاره‌ای از برخوردها را درک می کنم و فکر می‌کنم که این اقدامات نوعی دوراندیشی و آینده نگری از طرف بیمه مرکزی است.
 با این اوصاف، با توجه به شرایط فعلی صنعت بیمه و بیمه‌گزاران، آینده بیمه‌های زندگی را چطور ارزیابی می‌کنید؟

فراز و نشیب و پستی و بلندی بخشی از زندگی همه‌ ماست. اقتصاد کشور نیز همواره در یک مسیر نبوده و افت و خیزهای زیادی داشته است. قطعا کاهش و افزایش تورم و سود بانکی و تحولات در سایر بخش‌های اقتصادی، بر زندگی مردم و بر بیمه‌های زندگی تاثیر خواهد گذاشت. اما بیمه‌های زندگی در کشورهای توسعه یافته بخش مهمی از اقتصاد خانواده و کشور را در برمی‌گیرد. در شرایط جدید نیز امیدواریم بیمه‌های زندگی بیشتر از گذشته توسعه یابد. بنده آینده بسیار بهتری را در دهه جاری برای بیمه های زندگی پیش‌بینی می‌کنم و تاکید و وسواس بیمه مرکزی نیز نشان دهنده اهمیت موضوع و خواست بیمه مرکزی بر عرضه بیمه های زندگی بدون رقابت‌های ناسالم است. قطعا صنعت بیمه برای عبور از شرایط فعلی و بحران‌های جاری از اقداماتی که موجب تحکیم صنعت بیمه می‌شود، استقبال می کند.

گفت‌وگو از ابراهیم تاجیک